اولویت مصلحت و بازسازی اعتماد عمومی برای روحانی

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ مساله طرح سوال از رییس قوه مجریه برای نخستین بار در دولت محمود احمدی نژاد مطرح شد. به این ترتیب که اکبر اعلمی نماینده تبریز در مجلس هفتم سوال را مطرح و تعدادی از نمایندگان آن را امضا کردند،اما به سرانجام نرسید.

احمدی نژاد که یک بار طرح سوال از او به نتیجه نرسیده بود بار دیگر در ۱۳۹۰خورشیدی طرح سوال از او مطرح شد و برای پاسخگویی به مجلس رفت، اما جواب های حاشیه ای به نمایندگان داد که با انتقادهای رییس مجلس همراه بود.

به سبب همین پاسخ های احمدی نژاد بود که نمایندگان به این نتیجه رسیدند سؤال بدون رأی‌گیری و دریافت نظر مجلس تأثیر لازم را ندارد از این رو در آیین‌نامه داخلی رأی ‌گیری، قانع شدن یا نشدن نمایندگان از پاسخ های رییس‌جمهوری را اضافه کردند.اتفاقی که در دولت احمدی نژاد تابوی آن شکسته شد باردیگر در خردادماه ۱۳۹۶خورشیدی و در دولت حسن روحانی نیز در حال شکل گیری بود؛ طرحی که وکلای ملت به دلیل مشکلات موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز در مجلس مطرح کردند. البته نباید از نظر دور داشت که این بار نمایندگان به سبب اینکه به لحاظ قانونی نمی توانستند از رییس بانک مرکزی، رییس سازمان برنامه و بودجه و معاون اقتصادی دولت به عنوان افراد مسوول در این حوزه، سوال کنند ناچاراً رییس دولت را خطاب قرار دادند، هرچند این سوال با پس گرفتن امضای تعدادی ازنمایندگان از حد نصاب افتاد و از دستور کار خارج شد.

حسن روحانی که یک بار طرح سوال نمایندگان مجلس از وی به نتیجه نرسیده بود، این بار و درست در هفته دولت در مجلس حاضر شد تا به سوال نمایندگان پاسخ دهد؛ نمایندگانی که در هفته دولت، طرح سوال تنها هدیه آنها به کابینه دوازدهم نبود بلکه استیضاح ۲ وزیر در روزهای اخیر و طرح استیضاح پنج وزیر دیگر در روزهای آینده، هدیه های پارلمان به دولت روحانی است.

با وجود اذعان بر اینکه تحقیق و تفحص و طرح سوال وظیفه قانونی و برحق نمایندگان مجلس بوده و هست و این کار در راستای پاسخگویی، شفافیت وتحقق حکمرانی خوب صورت می گیرد، مهمترین مساله ای که در این میان وجود دارد، شرایط موجود است؛ یعنی اینکه باید دید کشور در چه شرایطی به سر می برد و هر نهاد قانونی و مسوول با توجه به جایگاه و وظیفه خود باید یاری گر دولت باشد؛ امری که بیش از هر زمان دیگری احساس می شود. در شرایطی که کشور با تحریم های یک جانبه مواجه بوده و هست و شرایط سخت اقتصادی، از نمایندگان مجلس انتظار می رود که رویکرد یاری و همراهی با دولت را در پیش بگیرند.

هرچند سوال از رییس جمهوری و بیان مشکلات مردم وظیفه قانونی مجلس بوده و فی نفسه خوب است اما طرح سوال نباید رنگ و بوی سیاسی به خود گیرد .تعدادی از نمایندگان نیز بر این موضوع صحه گذاشته اند و می گویند «کسانی که سوال از رییس جمهور را در مجلس دنبال می‌کردند به دنبال اهداف سیاسی هستند».

به هرحال روحانی در شرایطی صبح روز ششم شهریور ۱۳۹۶خورشیدی به مانند سَلف خودش محمود احمدی نژاد قدم در ساختمان بهارستان گذاشت که استیضاح مهمترین خطری بود که مردان کابینه او را تهدید می کرد اما پاسخ های رییس دولت مانند همیشه در قواره یک سخنران اعتدالی ظاهر شد.
در زیر به مقایسه طرح سوال و پاسخ های احمدی نژاد و روحانی پرداخته شده است:

**فضای مجلس قبل از طرح سوال
با اینکه طرح سوال از احمدی نژاد یک بار در مجلس هفتم به نتیجه نرسیده بود، اما در مجلس هشتم عملی شد. قبل از طرح سوال از احمدی نژاد مجلس فضای پرتنشی داشت به نحوی که علی مطهری استعفای خود را نیز تقدیم مجلس کرد تا اینکه هیات رییسه مجلس راهی جز اعلام وصول سؤال نداشت و علی‌رغم تلاش مجدد آن برای از نصاب انداختن امضاها، سؤال از احمدی نژاد اعلام وصول شد.

روحانی نیز به مانند احمدی نژاد یک بار طرح سوال از او به نتیجه نرسیده اما سرانجام در مردادماه ۱۳۹۷خورشیدی طرح سوال از رییس جمهوری در مجلس مطرح شد تا عده ای از نمایندگان تمام توان خود صرف کنند تا بتوانند رییس دولت برای پاسخگویی به سوالات خود به بهارستان بکشانند و اما فضای مجلس تا قبل از طرح سوال پرتنش دنبال می شد تا آنجا که نمایندگان بر سر طرح سوال از رییس جمهوری دچار اختلاف شده بودند و عده ای می گفتند که این طرح سوال در چنین فضای دارای بارسیاسی است.

**طراحان سوال
در ۱۳۹۰خورشیدی با توجه به کارهایی که احمدی نژاد به عنوان رییس دولت انجام می داد نمایندگان مجلس هشتم و در راس آنها علی مطهری نیروهای طرفدار علی لاریجانی طرح سوال از او را مطرح کردند تا بتوانند تا حدودی از کارهای بی برنامه احمدی نژاد جلوگیری کنند هرچند در پایان به نتیجه ای که فکر می کردند، نرسیدند.

در ۱۳۹۶خورشیدی با توجه به وضعیت اقتصادی که در جامعه ایجاد شده بود طرح سوال از حسن روحانی در مجلس کلید زده شد که طراحان اصلی آن مجتبی ذوالنور نماینده قم و نمایندگان جناح اصولگرای مجلس بودند. با توجه به شرایط موجود می توان این نتیجه گرفت که طرح سوال در چنین برهه ای بیشتر سیاسی است تا اینکه بخواهند دغدغه های مردم را بازگو کنند.

**محورها و تعداد امضاها
طرح سوال از احمدی نژاد با ۷۹ امضا در ۱۰ محور شامل قانون تسهیلات ارزی برای متروی تهران و کلان شهر‌ها و حمل و نقل عمومی سایر شهر‌ها، ضعف مدیریت اقتصادی، بودجه ارتقاء شاخص های فرهنگی کشور، قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و چند مورد دیگر به مرحله اجرا درآمد.

سوال از روحانی در ۱۰مردادماه سال جاری به امضای ۸۰ تّن از نمایندگان رسید تا این بار در پنج محور شامل؛ عدم موفقیت دولت در کنترل قاچاق کالا و ارز، استمرار تحریم‌های بانکی، عدم اقدام شایسته دولت درباره کاهش نرخ بیکاری، رکود اقتصادی شدید چند ساله، افزایش شتابان نرخ ارز خارجی و کاهش شدید ارزش پول ملی مطرح شود.

**واکنش ها
با کلید خوردن طرح سوال از احمدی نژاد خود رییس دولت و بسیاری از اصولگرایان طرفدار او حتی در مجلس با آن مخالفت کردند و آن را غیرقانونی دانستند و اعلام کردند که چنین زمانی مناسب برای حضور رییس جمهوری در مجلس نیست، اما سرانجام با فشارهایی که طرف مجلس اعمال شد احمدی نژاد مجبور شد برای پاسخگویی به مجلس برود.

طرح سوال از حسن روحانی با واکنش هایی روبرو بود. حسینعلی امیری معاون پارلمانی رییس‌جمهوری روبرو شد. امیری اعلام وصول سوال اخیر را مغایر قانون اساسی و آیین‌نامه داخلی مجلس دانست و گفت: «سوال‌‌کنندگان اصلی تلاش کردند تا ١٢ نفر را به تعداد سوال‌کنندگان الحاق کنند، اما مورد پذیرش قرار نگرفت. این افراد ٨ تَن از افرادی که جزو سوال‌کنندگان بودند و اعلام انصراف کرده بودند را مجدداً وادار به امضای طرح سوال از رییس‌جمهوری کردند که از نظر ما قابل قبول نیست» زیرا در هیچ جای آیین نامه داخلی مجلس انصراف از انصراف پیش بینی نشده است.

امیری در ادامه گفته است: «هر حقوقدان و هر حقوق‌خوانی در کشور می‌داند که انکار بعد از اقرار، مسموع نیست؛ کسی که از سوال از رییس‌جمهوری انصراف داد، مجدداً انصراف از انصراف دادنش در هیچ کجای قانون پیش‌بینی نشده است».

حسن روحانی نیز در نامه ای به علی لاریجانی رییس مجلس با اعلام اینکه «سوال تعدادی از نمایندگان در چارچوب قانون اساسی و زمان و شرایط مناسب مطرح نشده است» تاکید کرد برای جلوگیری از هر نوع اختلاف میان قوا و احترام به مجلس در فرصت مقرر به بهارستان می رود.

به هرترتیب با وجود اینکه نخست مخالفت هایی با طرح سوال شد اما در نهایت مرد اعتدال قدم در صحن بهارستان گذاشت تا بلکه بتواند نمایندگان مردم را قانع کند.

**چگونگی پاسخ ها
احمدی نژاد در فضایی آرام وارد مجلس شد تا پاسخگوی سولاتی باشد که نمایندگان برایش تدارک دیده بودند اما پاسخ‌های رییس جمهوری نه تنها قانع کننده نبود که بیشتر به اختلاف میان قوه مقننه و مجریه دامن زد و واکنش علی لاریجانی رییس مجلس هشتم و حتی مخالفان طرح سوال را نیز به دنبال داشت. احمدی نژاد با جواب های بی ربط و انداختن توپ بازی سیاست در زمین برادران لاریجانی به دنبال این بود که از زیر بار جواب دادن شانه خالی کند به همین دلیل نیز فضای مجلس با تنش همراه شد تا آنجایی که نمایندگان درباره قانع نشدن از پاسخ های او سخنانی بر زبان آوردند.

رییس دولت بارها از عبارتی چون «بگذارید با شما شوخی بکنم«، «شب عید است برویم صفایی کنیم» استفاده کرد و در نهایت از مجلسی ‌ها خواست به دولت او نمره ۲۰ بدهند والا در حق او «بی‌انصافی و نامردی» کرده‌اند.

و اما ششم شهریور۱۳۹۶خورشیدی، توقف کابینه دوازدهم در ایستگاه بهارستان؛ روحانی به همراه اسحاق جهانگیری، پرویز اسماعلیی، عبدالرضا رحمانی فضلی، محمود واعظی، محمدجواد آذری جهرمی، محمدجواد ظریف، لعیا جنیدی، محمود علوی و دیگر وزیران قدم در صحن پارلمان می گذارد تا بتواند نمایندگان ملت را قانع کند. نمایندگانی که شاید برخی از آنان از همان ابتدا هم بنای خود را بر قانع نشدن بسته بودند.

به هرحال رییس دولت اعتدال پشت تریبون مجلس قرار گرفت هرچند به مانند همیشه نخست نوبت صاحبخانه بود و رییس مجلس سخنانی ایراد کرد تا بعد نوبت به نمایندگانی برسد که شمشیر را از رو بر رییس دولت بسته بودند. قیمت دلار و شرایط اقتصادی پیش آمده نخستین سوالی بود که توپ را درون زمین دولت انداخت تا همینطور این موج ادامه داشته باشد.

روحانی با اشاره به توصیه های مقام معظم رهبری، سخنان خود را آغاز کرد تا ششم شهریور «روز مبارکی برای دموکراسی کشور و مردم سالاری دینی» بشود. به هرحال رییس دولت با جملاتی مانند «باید برای مردم توضیح دهیم»، «به ملت بزرگ ایران باید عرض کنیم»، «پایان جلسه امروز اتحاد بالاتر بین مجلس و دولت و بین قوه قضائیه»، «همه باید به تولید داخلی و خدمات در داخل کمک کنیم»، «همه با هم تلاش می‌کنیم»، «با کمک همه اینها توانستیم به این نقطه مطلوب برسیم»، «از آن مشکلات باید عبور کنیم» به سولات پاسخ داد تا بلکه بتواند از یک طرف نمایندگان را قانع کند و از طرفی دیگر سوالات بی جواب نماند زیرا هدف روحانی حفظ آرامش و جلوگیری از تنش بود.

هرچند روحانی پیش از این در نامه خود به علی لاریجانی رییس‌مجلس این سوال را غیرقانونی دانسته و تاکید کرده بود با این حال با حضور در مجلس، دست به افشاگری خواهد زد اما مصلحت اندیشی را رعایت کرد و ترجیح داد با سرپوش گذاشتن بر بسیاری از مسایل به دنبال بازسازی اعتماد عمومی باشد تا اینکه خود را گرفتار نوعی بازی سیاسی کند که برایش تدارک دیده شده بود. این بار نیز به نظر می آید مرد اعتدال به دنبال آرام کردن فضاهای به وجود آمده است تا اینکه بخواهد جواب های بی ربط به نمایندگان بدهد. الیته رییس دولت می توانست دقیق تر و شفاف تر به سوال نمایندگان پاسخ دهد.

فضای مجلس هنگام سوال از روحانی بدون تنش دنبال می شد و سخنان روحانی هم به نوعی نبود که این فضا را تغییر دهد البته نباید از نظر دور داشت که در صحن علنی مجلس صندلی مجتبی ذوالنوری نماینده اصولگرا و از طراحان سوال از رییس‌جمهوری جزء پررفت ‌وآمدترین صندلی‌ها بود و حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده اصولگرای مجلس امضا برای استیضاح وزیر صنعت و معدن جمع آوری می کرد.

تنها نمایندگان در چهار سؤال از پاسخ‌های رییس‌جمهوری قانع نشدند. در واقع نمایندگان درباره پاسخ رییس‌جمهوری نسبت به موضوع قاچاق، بیکاری، رکود اقتصادی و افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی قانع نشدند.

پژوهش۹۳۷۰**

انتهای پیام /*

سیاسی

سوال نمایندگان از رییس جمهوری

حسن روحانی

مصلحت اندیشی و بازسازی اعتماد عمومی